Αρχιτεκτονική - Μνημεία Καποδιστριακής Περιόδου της Αίγινας .


Αρχιτεκτονική - Μνημεία Καποδιστριακής Περιόδου της Αίγινας
Αγγέλα Ταλέβη

ΜΝΗΜΕΙΑ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Τα νησιά του Αργοσαρωνικού εκ των οποίων το μεγαλύτερο είναι η Αίγινα , βρίσκονται σε μια κλειστή θάλασσα, που στη νότια πλευρά της συναντά το Αιγαίο. Συνομιλούν δε, με τους πολιτισμούς των ακτών που τα περικλείουν δηλαδή την Αθήνα και την Πελοπόννησο (Μυκήνες, Επίδαυρος) Έτσι το τοπίο και τα κτίσματα στην Αίγινα και τα άλλα νησιά του Αργοσαρωνικού παρουσιάζουν πολλά κοινά, όπως ο κοινός ιστορικός κόσμος τους, η ελιά, το κρασί το σιτάρι, τα βοσκοτόπια ,οι ψαρότοποι, τα ξύλινα στέγαστρα, οι πέτρινες μάντρες, τα προϊστορικά ειδώλια, οι φωτοσκιάσεις στις πέτρινες πολλαπλές πτυχώσεις, οι χριστιανικές επιγραφές, τα πήλινα σκεύη. Οι διαφορές τους έγκειται κυρίως στις διαφορετικές γεωμορφολογικές συνθήκες.
Κύριο χαρακτηριστικό της Αίγινας είναι η πολύ μακρά ιστορία της που αρχίζει από την 3η χιλιετία π.χ. συνεχίζεται στους προϊστορικούς , κλασικούς, ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους. Ποιο κάτω λοιπόν θα παρουσιάσουμε μνημεία αρχιτεκτονικής από όλες τις περιόδους, στα οποία γίνονται φανερές οι επιρροές από τα άλλα γειτονικά μέρη :Αθήνα Πελοπόννησο Κυκλάδες Κρήτη καθώς και η σοβαρή οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΙΓΙΝΑ

Η πόλη της Αίγινας υπάρχει από τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Τον 10ο αιώνα καταστράφηκε, όπως και μεγάλο μέρος του νησιού, από Σαρακηνούς πειρατές και οι κάτοικοι ανεζήτησαν καταφύγιο στο εσωτερικό του νησιού.
Τότε κτίζεται η νέα πρωτεύουσα η Παλιαχώρα που το 17ο –18ο αιώνα καταστρέφεται από πειρατικές επιδρομές.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΙΓΙΝΑ –ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ

Παλαιοχώρα ονομάζεται η περιοχή του απόκρημνου λόφου, κοντά στον Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας (Άγιος Νεκτάριος), ο οποίος είναι σπαρμένος με ξωκλήσια και ερείπια βυζαντινής πόλης. Η τοποθεσία είναι επίσης γνωστή σαν "Νησιώτικος Μυστράς ".
Οι αρχαιολόγοι τοποθετούν στην ίδια θέση την αρχαία πόλη της Αίγινας, Οίη ή Οία όπου λάτρευαν τους αρχαίου θεούς και κυρίως ξόανα-ξύλινα αγάλματα της Δήμητρας και της Περσεφόνης .Αυτό γίνεται φανερό από πλήθος αρχαίων επιγραφών κατάσπαρτες στο χώρο ή εντοιχισμένες σε εκκλησίες ,καθώς και μεγάλος αριθμός αρχαίων αρχιτεκτονικών μελών, τα οποία όσα δεν ήταν ενσωματωμένα στις εκκλησίες έχουν μεταφερθεί σε άλλα ασφαλή σημεία, όπως το αρχαιολογικό μουσείο της Αίγινας
Εκεί εγκαταστάθηκαν οι Αιγινήτες, περί το 896 μ.Χ., για να αποφύγουν τις επιδρομές των Σαρακηνών κουρσάρων και παρέμειναν ως το 1800 μ.Χ., οπότε και επέστρεψαν στην περιοχή του λιμανιού, όπου είναι σήμερα η πόλη της Αίγινας.
Τα σπίτια της μεσαιωνικής αυτής πόλης κάλυπταν όλη την ΝΔ πλαγιά του λόφου και ανέβαιναν αμφιθεατρικά ως την κορυφή. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με το εμπόριο και την ναυτιλία και καλλιεργούσαν τα μικρά κτήματα και περιβόλια γύρω από την περιοχή της πόλης. Κατά τη διάρκεια της κατοίκησής της η Παλαιοχώρα δεν κατάφερε πάντα να αποφύγει την καταστροφή. Από τον 9ο- 12ο αιώνα είναι ελάχιστες οι μαρτυρίες για την Αίγινα αλλά είναι γνωστό ότι μαστιζόταν έντονα από την πειρατεία και η ιστορία της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις περιόδους κατοχής από τους Φράγκους, τους Ενετούς και της Οθωμανούς. Το 1537 κατελήφθη από τον Βαρβαρόσα όπου λεηλάτησε τις περισσότερες εκκλησίες και γιαυτό ελάχιστες από τις υπάρχουσες, έχουν διασωθεί ελάχιστες χρονολογούνται πριν από τα μέσα του 15ου αιώνα .Από αυτή τη χρονολογία και πέρα εναλλάσσονταν οι κατακτητές Βενετοί και Οθωμανοί μέχρι τον 18ο αιώνα που είχε μείνει ένα μισοερειπωμένο χωριό αποτελούμενο από 300-400 σπίτια, σύμφωνα με πηγές Ευρωπαίων περιηγητών. Όταν οι κάτοικοι, τελικά, εγκατέλειψαν την Παλαιοχώρα και κατέβηκαν στην σημερινή πόλη της Αίγινας, τα σπίτια ερήμωσαν και σταδιακά κατέρρευσαν. Απέμειναν περίπου 38 εκκλησίες, οι περισσότερες διακοσμημένες με τοιχογραφίες διαφόρων εποχών, από τον 13ο έως τον 18ο αιώνα.
Στην είσοδο της Παλιαχώρας βρίσκεται η εκκλησία του Σταυρού που γιορτάζεται στις 14 Σεπτεμβρίου, καθώς και το Πάσχα που εορτάζεται στο περίβολο του ναού η αναβίωση του εθίμου του χορού της Λαμπρής . Αριστερά και πιο ψηλά, είναι η Βασιλική του Αγίου Γεωργίου του Καθολικού. η οποία αργότερα ονομάστηκε Παναγία η Φορίτισσα και αποτελούσε την κεντρική πλατεία της Παλιαχώρας. Συνεχίζοντας συναντάμε το Καθεδρικό ναό του της Επισκοπής -Αγίου Διονυσίου ( Επίσκοπου του νησιού από το 1576 μέχρι το 1579) μια θολωτή Βασιλική, η οποία έχει χτιστεί μέσα στον βράχο) Ο Άγιος ζούσε σε ένα κελί δίπλα στο ναό που σώζεται μέχρι σήμερα. Από το κελί
του Αγίου Διονυσίου, ένα μονοπάτι οδηγεί γύρω στο λόφο, όπου βρίσκεται το Μοναστήρι της Αγίας Κυριακής όπου ήταν το κέντρο της Παλαιοχώρας, από τον 17ο αιώνα και μέχρι το 1830.Η Αγία Κυριακή είναι μια διπλή Βασιλική, με θαυμάσιες τοιχογραφίες.
Κάτω στο μονοπάτι από την Αγία Κυριακή είναι η σταυροειδής εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου με ένα μπλε καμπαναριό,η Βασιλική των Αγίων Αναργύρων,η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου , το εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου η εκκλησία της Μεταμόρφωσης, της οποίας σώζεται όλη η τοιχογραφία του ιερού.
Στην κορυφή του λόφου της Παλαιοχώρας είναι χτισμένο από τούς Βενετούς, το 1654, και το Κάστρο. Τα τείχη του περιέκλειαν 6 δεξαμενές, 60 σπίτια και δύο μεγάλες εκκλησίες ενωμένες του Αγ. Δημητρίου και του Αγ. Γεωργίου του Κάστρου, η μία για τους Λατινόρρυθμους και μία για τους Ελληνόρρυθμους καθολικούς.
Σήμερα σώζονται στο σύνολό τους 38 εκκλησίες οι οποίες
είναι ρυθμού Βασιλικής και κατατάσσονται σε τρεις διαφορετικούς αρχιτεκτονικούς τύπους. Α. Μονόχωροι δρομικοί ναοί: Σταυρός, Άγιος Γεώργιος Καθολικός, Αγία Βαρβάρα, Άγιος Νικόλαος, Επισκοπή, Αγία Άννα, Άγιοι Θεόδωροι, Άγιος Μηνάς, Άγιος Ελευθέριος, Αγία Μακρίνα, Ταξιάρχης Μιχαήλ, Άγιοι Ανάργυροι, Αγία Αικατερίνη, Κοίμηση Θεοτόκου, Μεταμορφώσεως, Άγιος Ευθύμιος, Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Στέφανος, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Κήρυκος, Άγιος Στυλιανός, Άγιος Ζαχαρίας, Αγία Κυφτή, Άγιος Σπυρίδων (ή Σωτήρος). Ακόμα, ένας ερειπωμένος ναός, ένα ασκητήριο και ένας μικρότερος ναΐσκος. Β. Βασιλικές ελευθέρου σταυρού με τρούλο: Άγιος Νικόλαος Μαύρικας, Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, Ταξιάρχης. Γ. Δίδυμες Βασιλικές με δύο ιερά–εισόδους: Άγιος Χαράλαμπος, Παναγία του Γιαννούλη, Αγία Κυριακή , Άγιος Γεώργιος του Κάστρου.

ΜΝΗΜΕΙΑ ΠΡΟΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΑ ΚΤΙΡΙΑ

Από τα τέλη του 18ου αιώνα αρχίζει η νέα περίοδος της πόλης της Αίγινας. Το 1769 κατασκευάζεται η περιτοιχισμένη κατοικία του Βούλγαρη στην περιοχή Περιβόλα και στα τέλη του 18ου αιώνα αρχίζει η κατασκευή καταστημάτων στην παραλία.

Η Επανάσταση του 1821 βρίσκει την Αίγινα σε πλήρη ανάπτυξη και το 1828 γίνεται πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους έως το 1829 που μεταφέρεται η Πρωτεύουσα στην Αθήνα Αυτή την περίοδο κτίζονται πολλά από τα σημαντικότερα κτίρια στην Αίγινα.

ΜΝΗΜΕΙΑ ΠΡΟΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Κύρια μνημεία της προκαποδιστριακής περιόδου είναι : ο Πύργος του Μαρκέλλου, το Κυβερνείο και η Μητρόπολη
Κατά την παράδοση το 1802 κτίζεται ο Πύργος του Μαρκέλλου 2ο οποίο χρησιμοποιείται έως το 1826 ως έδρα της προσωρινής κυβέρνησης για τέσσερα χρόνια
Ο Πύργος Μαρκέλλου χτίστηκε, σύμφωνα με την ντόπια παράδοση, από τον Αιγινήτη πρόκριτο Σπύρο Μάρκελλο το 1802 , ο οποίος ήταν Φιλικός, αγωνιστής του ’21 και βουλευτής της Αίγινας. Ωστόσο, σύμφωνα με την η αρχιτεκτονική μορφή του κτιρίου συμπαιρένουμε ότι έχει οικοδομηθεί μάλλον παλαιότερα, στα τέλη του 17ου αιώνα, και αποτελούσε ίσως τμήμα οχυρωματικού έργου, με σκοπό την προστασία του λιμανιού.3
Κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821 έχουμε μαρτυρίες ότι χρησιμοποιήθηκε για την στέγαση γνωστών αγωνιστών και πολιτικών όπως οι: Ι. Κωλέττης, Ν. Μέξης, Κ. Φαβιέρος, Church,Γ. Κουντουριώτης. Το έτος 1826 στεγάστηκε εκεί η Διοικητική Επιτροπή και το 1827 απετέλεσε έδρα της Αντικυβερνητικής Επιτροπής μέχρι την άφιξη του Ι. Καποδίστρια το 1828 .
Στη συνέχεια και κατά την διάρκεια των ετών από τον Ιανουάριο του 1828 έως και το τέλος του 1829, όταν δηλαδή η Αίγινα ήταν η πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους, ο Πύργος χρησιμοποιήθηκε για την φιλοξενία υπουργών της κυβέρνησης και στέγασε για ένα διάστημα τον Προσωρινό Διοικητή της Αίγινας, τον ψαριανό Ανδρέα Γιαννίτση.
Ο Πύργος Μαρκέλλου σήμερα ανήκει στον Δήμο Αίγινας και στεγάζει το Καποδιστριακό Πνευματικό Κέντρο του Δήμου και το Κέντρο Κοινωνικού προβληματισμού «Σπύρος Αλεξίου». Επίσης, χρησιμοποιείται για τη φιλοξενία εκθέσεων ζωγραφικής, γλυπτικής , φωτογραφίας και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Χτίστηκε (όπως φανερώνει η αρχιτεκτονική του μορφή )
Τέλη 17ου αιώνα

Χτίστηκε κατά την παράδοση η οποία όμως αμφισβητείται, ως κατοικία του Αιγινήτη πρόκριτου, Φιλικό Αγωνιστή και Βουλευτή Σπ. Μάρκελλο
1802

Φιλοξένησε αγωνιστές κατά την Ελληνική Επανάσταση
1821

Στέγασε την Ελληνική Κυβέρνηση
1826-1828

Στέγασε το Ταμείο του ελληνικού κράτους για ένα διάστημα
1828

Φιλοξένησε Υπουργούς και τον προσωρινό διοικητή της Αίγινας Ανδρέα Γιαννίτση
1828

Ανήκει στο Δήμο Αίγινας και στεγάζει σήμερα:

Το Καποδιστριακό Πνευματικό Κέντρο Αίγινας& το Κέντρο Κοινωνικού Προβληματισμού Σπύρος Αλεξίου

Χρησιμοποιείται επίσης για εκθέσεις και διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις

1997-2007

Κυβερνείο –Βιβλιοθήκη

Το Κυβερνείο, κτίριο που στέγασε την Πρώτη Κυβέρνηση της νεότερης Ελλάδας, βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Είναι ένα διώροφο κτίριο με ξύλινη κεραμοσκεπή. Η πρόσβαση στον δεύτερο όροφο γίνεται με εξωτερική μαρμάρινη σκάλα.
Το κτίριο ανήκε στον Αιγινήτη πρόκριτο Μιχαήλ Μοίρα και είχε κατασκευασθεί το 1803. Το 1811 χρησιμοποιήθηκε επίσης ως κατοικία του αρχιμανδρίτη Γρηγορίου Μοίρα και το 1822 του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Το 1827 η Αντικυβερνητική Επιτροπή, και εν όψει της αφίξεως του Καποδίστρια, επισκεύασε και διαρρύθμισε το κτίριο προκειμένου να αποτελέσει την κατοικία του Κυβερνήτη.
Εκεί εγκαταστάθηκε ο Καποδίστριας μετά την άφιξη του στην Αίγινα , αφού έμεινε αρχικά στο σπίτι του Νικολάου Λαλαούνη . Χρησιμοποιούσε για τις προσωπικές του ανάγκες δύο δωμάτια, το ένα για κρεβατοκάμαρα και το άλλο για γραφείο. Τα υπόλοιπα και μεγαλύτερα δωμάτια του κτιρίου χρησιμοποιούνταν για να συνεδριάζει το Πανελλήνιον, και για γραφεία των κρατικών υπαλλήλων, του Σπυρίδωνα Τρικούπη κ.λπ.
Στο ισόγειο λέγεται ότι λειτούργησε και το πρώτο νομισματοκοπείο της νεότερης Ελλάδος, με διευθυντή τον Αλέξανδρο Κοντόσταβλο. Η πληροφορία αυτή ίσως δεν είναι ακριβής δεδομένου ότι η λειτουργία ενός νομισματοκοπείου απαιτούσε βαριές εργασίες που δεν θα μπορούσαν να γίνουν σε ένα κτίριο όπως το Κυβερνείο. Ίσως το νομισματοκοπείο στεγαζόταν σε ανεξάρτητο κτίριο.
Το 1830, μετά την αναχώρηση του Καποδίστρια, το κτίριο αξιοποιήθηκε για διάφορες άλλες χρήσεις. Στον ποιο κάτω πίνακα φαίνεται η ιστορική πορεία του κτιρίου :

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Οικία Αιγινήτη πρόκριτου Μιχαήλ Μοίρα
1803

Κατοικία Αρχιμανδρίτη Γρηγορίου Μοίρα
1811-21

Κατοικία Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη
1822-27

Επισκευή κτίσματος από τη Αντικυβερνητική Επιτροπή προκειμένου να κατοικηθεί από τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδος Ι. Καποδίστρια
1827

Επέκταση κηρίου από τον Κεφαλλονίτη αρχιτέκτονα Θ.Βαλλιάνο
1828

Εγκατάλειψη του Κυβερνείου λόγω μεταφοράς της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο
1830

Ο όροφος :Κατοικία Επισκόπου Αιγίνης ,Το ισόγειο : αποθήκη της δεκάτης για μικρό χρονικό διάστημα
1839 ή1846

Άσυλο για Κρήτες πρόσφυγες κατά την κρητική επανάσταση
1866-1873

Δημοτικό σχολείο θηλέων μετά από επισκευή
1980-1895

Μεταφορά στο ισόγειο του κτιρίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αίγινας από τον δάσκαλο & επιμελητή αρχαιοτήτων Αντώνιο Πελεκάνο
1898-1926

Στέγαση του γυμνασίου μετά από επισκευή
1932

Διοικητήριο και στρατώνας κατά την Γερμανική κατοχή και χτίσιμο του μονώροφου κτιρίου που στεγάζει την Δημοτική Καποδιστριακή βιβλιοθήκη Αίγινας
1942

Στέγαση του γυμνασίου
1960-70

ανήκει στη δικαιοδοσία της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου
1970-84

στέγαση του τοπικού Ιστορικού Αρχείου
1984-2007


Η ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ

Η Μητρόπολη της Αίγινας σημαντικό μνημείο της προκαποδιστριακής περιόδου εγκαινιάστηκε το 1806 όπως αναγράφεται στο ανώφλι της εισόδου. Είναι τρίκλητη βασιλική και τρισυπόστατη, δηλαδή το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το δεξί προς τιμήν το Αγ. Διονυσίου πολιούχου της Αίγινας και το αριστερό στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Χτίστηκε με εισφορές των κατοίκων και των καπεταναίων του νησιού, οι οποίοι με ευχαρίστηση έδιναν μέρος από τα κέρδη τους. Ο «ναός της Υπεραγίας» αναφέρεται και από τον Καποδίστρια ως η «Μεγάλη Εκκλησία» .
Χρησιμοποιήθηκε :

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Πολιτικό κέντρο για την εκλογή της δημογεροντίας
1828

Προσωρινή στέγη του πρώτου αλληλοδιδακτικού σχολείου
1828

βουλευτήριο
1827-1828

Χρησιμοποιήθηκε από την Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδας, Επιτροπή της Συνελεύσεως ,είχε οριστεί να συνέλθει εκεί η Γ’ Εθνική Συνέλευση που τελικά έγινε στην Τροιζήνα .
1827

Ορκίστηκε ο Πρώτος Κυβερνήτης της νεώτερης Ελλάδας Ι. Καποδίστριας
26/1/2828

Εσωτερικά το σημερινό μαρμάρινο τέμπλο είναι κατασκευασμένο το 1871 προς αντικατάσταση παλιότερου ξύλινου. Από το παλιότερο τέμπλο σώζονται και φυλάσσονται στη Εκκλησία τμήματά του, καθώς και άλλα κειμήλια από εκείνη την εποχή. Οι εικόνες του τέμπλου έγιναν στις αρχές του 19ου αιώνα από το μοναχό Μητροφάνη. Όλες οι εικόνες εσωτερικά του ναού είναι αφιερώματα Προκρίτων του νησιού και γνωστών Αιγινητών. Οι περισσότερες αγιογραφίες εσωτερικά έγινα στις αρχές του 20ου αιώνα από τον αγιογράφο Βασίλειο Σταματιάδη.
Εσωτερικά απέναντι από το δεσποτικό σώζεται το στασίδι του Ι. Καποδίστρια το οποίο μετά την δολοφονία του κλείστηκε με κιγκλίδωμα.
Εξωτερικά το μεγάλο καμπαναριό το έχτισε ο Ι. Καποδίστριας από πελεκητό πουρί και δώρισε στην εκκλησία μια μεγάλη καμπάνα (φερμένη από τη Ρωσία) και ένα ηλιακό ρολόι.

ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ

Εκτός από τα δημόσια αυτά κτίρια πριν την άφιξη του Ι. Καποδίστρια στην Αίγινα το 1828 ,υπήρχαν και μερικά μεγάλα σπίτια –αρχοντικά τα οποία ξεχώριζαν ανάμεσα στις καλύβες που στέγαζαν το πλήθος των προσφύγων από την Επανάσταση του 21. Έτσι εκτός από το πύργο του Μαρκέλλου υπήρχαν το σπίτι του Βούλγαρη (1767, λίγο πριν τον Αγιο Βασίλη στην Περιβόλα) το σπίτι του Finley στον Ασώματο ( 1826 Κόκκινο Κάστρο),του Τρικούπη (1829), του Κοντοσταύλου (1829 πίσω από το νεκροταφείο) , του Γ. Ηρειώτη-Κοντογιώργη (1817, το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο σήμερα) και άλλα ποιο μικρά όπως του Κανάρη (βρίσκεται κοντά στην πλατεία Εθνεγερσίας) , του Βαρβάκη ,βίλα Πέρογλου, ο πύργος του Ράλλη καθώς και καπεταναίων Αιγινητών, Αθηναίων και Στερεοελλαδιτών.6
Μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο (στις 3 /10/1829), η Αίγινα πέρασε περιόδους οικονομικής κρίσης, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των προσφύγων που είχαν καταφύγει στο νησί το εγκατέλειψαν, επιστρέφοντας στις πατρίδες τους.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου το εμπόριο και ιδιαίτερα η αλιεία , η επεξεργασία του σφουγγαριού, η ευρεία χρήση του αιγινήτικου πωρόλιθου και η παραγωγή των πασίγνωστων αιγινήτικων κανατιών, προσφέρουν οικονομική ανάπτυξη στο νησί. Αυτή την εποχή οι πλούσιοι έμποροι κτίζουν τα όμορφα νεοκλασικά κτίρια που κοσμούν μέχρι και σήμερα το λιμάνι της Αίγινας .

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΑ ΚΤΙΡΙΑ

Αυτήν την περίοδο κτίζονται πολλά σημαντικά κτίρια όπως : το Ορφανοτροφείο ,το Λοιμοκαθαρτήριο και το Κεντρικό Σχολείο ,καθώς και άλλα κτίρια δημόσια και ιδιωτικά για τις υπηρεσίες και τους υπαλλήλους του κράτους ,έτσι ώστε η Αίγινα να γίνει το διοικητικό κέντρο της νεώτερης Ελλάδας.

ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ

Το Ορφανοτροφείο της Αίγινας ιδρύθηκε από τον Ι. Καποδίστρια με αρχικό σκοπό να δώσει άσυλο στα ορφανά παιδιά των αγωνιστών του ’21.
Έτσι στις 8/10/1828 θεμελιώθηκε το κτίριο του Ορφανοτροφείου σε οικόπεδο που παραχώρησε η Δημογεροντία της Αίγινας. Το κτίριο καταλαμβάνει έκταση 12 στρεμμάτων. Την επίβλεψη της κατασκευής ανέλαβαν ο Θεόδωρος Βαλλιάνος και ο Δημήτριος Σταυρίδης, ενώ μεγάλο μέρος της δαπάνης ανέλαβαν να καλύψουν εισφορές Ελλήνων και Φιλελλήνων του εξωτερικού, παράλληλα με το Εθνικό Ταμείο.
Οι πολίτες της Αίγινας πρόσφεραν έκσταση 55 στρεμμάτων μπροστά στην οικοδομή κατάλληλη για κήπο ο οποίος θα χρησιμοποιείτο από το Ορφανοτροφείο και μια κατοικία για χρήση δημόσιας υπηρεσίας προς ευγνωμοσύνη για το έργο αυτό.
Τα εγκαίνια του τεράστιου και μεγαλοπρεπούς -για την εποχή εκείνη- κτιρίου έγιναν στις 6 Απριλίου 1829, παρουσία του Κυβερνήτη, των Υπουργών και μελών της Κυβερνήσεως και σύσσωμου του λαού. Πάνω από την κεντρική πύλη είχε τοποθετηθεί επιγραφή:

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΤΟΔΕ ΑΝΗΓΕΙΡΕ
ΕΝ ΕΤΕΙ ΧΗΗΗΗΔΔΙΙ( 1828)

Το ορφανοτροφείο βέβαια δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο για την στέγαση των ορφανών. Λόγω του μεγέθους του αλλά και λόγω έλλειψης στέγης, λειτούργησαν εκεί:

Αλληλοδιδακτικά Σχολεία

Επαγγελματικά εργαστήρια εκμάθησης τεχνών ( οικοδόμοι- ξυλουργοί, υποδηματοποιοί, ωρολογοποιοί, ράπτες, βιβλιοδέτες κ.λπ.)

Η Δημόσια Εθνική Βιβλιοθήκη

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Το Εθνικό Τυπογραφείο –λιθογραφείο - βιβλιοδετείο

Το Εθνικό Ωδείο Χορωδία και Ορχήστρα

για μεγάλο χρονικό διάστημα φυλακή (έως το 1984) .

Σήμερα είναι υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και πρόκειται να χρησιμοποιηθεί όταν αποπερατωθούν οι εργασίες επισκευής και ανακατασκευής του σε Μουσείο της Ιστορία και του Πολιτισμού της Αίγινας.

ΛΟΙΜΟΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ

Το 1828 η εμφάνιση επιδημίας πανώλης στις Σπέτσες και την Ύδρα, απειλώντας την Αίγινα και τον Πόρο δημιούργησε την ανάγκη υγειονομικού αποκλεισμού της Αίγινας και τη δημιουργία του Λοιμοκαθαρτηρίου. Αυτό το κτίσμα κατασκευάστηκε στα ερείπια του αρχαίου θεάτρου του νησιού, στη θέση Καραντίνα. Η ανέγερσή έγινε με σχέδια του Θ. Βαλλιάνου και χρησιμοποιήθηκαν πέτρες από αρχαία οικοδομήματα της περιοχής του λόφου της Κολώνας, με αποτέλεσμα την καταστροφή τους. Η κατασκευή του τέλειωσε το 1829 και αργότερα γκρεμίστηκε.

ΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ-ΕΫΝΑΡΔΕΙΟ

Το κεντρικό σχολείο-Εϋνάρδειο βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Μητρόπολης. Έγινε με μελέτη των αρχιτεκτόνων Σταμάτη Κλεάνθη και Eduard Schaubert .Η κατασκευή του άρχισε το 1830 και ονομάστηκε Εϋνάρδειο από τον Ελβετό φιλέλληνα J.G.Eynard (φίλος του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια) που έκανε τη δωρεά .Είναι το πρώτο νεοκλασικό κτίριο, αλλά και ένα από τα πρώτα δημόσια κτίρια της Ελλάδας.
Το νεοκλασικό οικοδόμημα είναι ορθογώνιο, μονώροφο, αποτελείται από το πρόστυλο, που καταλαμβάνει όλη την πρόσοψη και σχηματίζει στοά με κολώνες, και το κυρίως κτίριο, τριών αιθουσών που επικοινωνούν μεταξύ τους. Δεξιά και αριστερά της εισόδου υπήρχαν δύο αίθουσας ,εκ των οποίων στη μία στεγαζόταν το Κεντρικό Σχολείο για τους μαθητές που ήθελαν να ακολουθήσουν ανώτερες σπουδές και στην άλλη λειτουργούσαν τμήματα μετεκπαίδευσης δασκάλων. Στην ανατολική πλευρά υπάρχει εντοιχισμένη επιγραφή:

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
ΤΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΕΟΛΑΙΑ
ΕΔΕΙΜΑΤΟ
ΕΝ ΕΤΕΙ ΧΗΗΗΗΔΔΔ ( 1830)

Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε, μετά την μεταφορά της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο (τέλος 1829), για να στεγάσει την Βιβλιοθήκη και αργότερα για να στεγάσει το Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού, έως το 1981. Σήμερα ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και πρόκειται να μεταστεγαστεί εκεί (αφού γίνουν οι εργασίες αποκατάστασης του) η Καποδιστριακή Δημόσια Βιβλιοθήκη Αίγινας.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

Η Αίγινα έχοντας την ευκαιρία να είναι η πρώτη πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους έθεσε την βάση της νέας νεοκλασικής αρχιτεκτονικής στην Αίγινα. Ιδιαίτερα ο νεοκλασικός ρυθμός, πρωτοδόθηκε στα νέα σχολικά κτίρια, όπως το Ορφανοτροφείο και το Κεντρικό Σχολείο-Εϋνάρδειο και σε μια ποιο απλή δωρική εκδοχή του στο Κυβερνείο. Αργότερα ο νεοκλασικός ρυθμός διαδόθηκε και κυριάρχησε και στην Αθήνα. Ευρωπαϊκή πολυτέλεια και αρχοντιά διακρίνουν και τις επαύλεις των αρχών του 19ου αιώνα.
Μετά το 1829 που έγινε η μεταφορά της πρωτεύουσας στο Ναύπλιο και αργότερα στην Αθήνα, έπαψε η επίσημη αρχιτεκτονική στην ¨Αίγινα. Έτσι από τις αρχές του 20ου αιώνα πέρασε η οικοδόμηση στα χέρια των ντόπιων μαστόρων, αλλά ποτέ δεν έπαψε η γίνεται φανερή η καλλιτεχνική ευαισθησία των Αιγινητών.
Η αρχιτεκτονική των σπιτιών και των οικισμών των νησιών του Αργοσαρωνικού, γενικά , ανήκουν στο ίδιο αρχιτεκτονικό ύφος του Αιγαίου. Στην Αίγινα που είναι το μεγαλύτερο νησί του Αργοσαρωνικού, έχουν αναπτυχθεί και ορισμένα αστικά χαρακτηριστικά.

ΛΑΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι σπιτιών, λαϊκής αρχιτεκτονικής στην Αίγινα :
Α)Το μονόχωρο ισόγειο που όταν βρίσετε σε επικλινές έδαφος έχει ημιυπόγειο, το αμπάρι. Το ισόγειο είναι ο κύριος χώρος, η μεγάλη κάμαρα και μέσα σε αυτό ο κράβατος, ένα υπερυψωμένο ξύλινο η κτιστό πατάρι κατά την στενή πλευρά της κάτοψης για ύπνο . Με βάση αυτό το κύτταρο αναπτύσσονται με διάφορους συνδυασμούς ποιο μεγάλα και σύνθετα σπίτια .Τα σπίτια είναι με δώμα, έχουν παραλληλεπίπεδη μορφή και μικρά ανοίγματα.
Β) Το δίπατο σπίτι αποτελείται από ισόγειο και όροφο που επικοινωνούν οι δύο όροφοι με εξωτερική πέτρινη σκάλα Παραλλαγές του δίπατου σπιτιού δημιουργούνται με το χωρισμό του ορόφου ή του ισογείου σε δύο χώρους.
Στα ανωτέρω σπίτια υπήρχαν και βοηθητικά κτίσματα όπως : φουρνόσπιτο, παράσπιτο, πατητήρι, αποθήκη-κελάρι στάβλος, αποχωρητήριο. Πηγάδια.
Η όψη του αιγινήτικου σπιτιού είναι ένα στενόμακρο ορθογώνιο .Εμφανίζεται απλή σκέτη τρυπημένη από πόρτες και παράθυρα, χωρίς στολίδια εκτός από τα πλαίσια, τα κορνιζάκια ή τις αγκούλες που τα τονίζουν. Μια ποικιλία και μια κίνηση γεννιέται στην πρόσοψη από το ταρατσάκι, το μπαλκόνι ή την πέτρινη εξωτερική σκάλα .
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το σπίτι του Ροδάκη στο Μεσαγρό 12της Αίγινας. Η κατοικία αυτή κτισμένη στα τέλη του 19ου αιώνα (1880) από τον χωρικό Αλέξανδρο Ροδάκη, αποτελεί ένα έργο τέχνης της παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής μέσα στο πνεύμα των Κυκλάδων και της Αττικής.
Ανακαλύφθηκε η λαϊκή αυτή κατοικία από τον γερμανό αρχαιολόγο K. Vrieslander (1934) και μελετήθηκε επίσης και από τον καθηγητή του Πολυτεχνείου κ. Πικιώνη (1956) .
Τα κύρια χαρακτηριστικά που το αναδεικνύουν δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής, αλλά και ιδιαίτερα καλλιτεχνικό-έργο τέχνης είναι :
Ως κάτοψη το κυρίως σπίτι είναι φτιαγμένο στον τύπο του σπιτιού με πατάρι .Η κάτοψη εξελίσσεται σε τέσσερα διαφορετικά επίπεδα προσαρμοσμένα απόλυτα στις υψομετρικές διαφορές του εδάφους που αποδίδουν ένα πολύ ενδιαφέρον παιχνίδισμα όγκων. Για να μπούμε στο κυρίως σπίτι δεν φτάνουμε ποτέ ίσια στην πόρτα εισόδου αλλά λοξοδρομούμε κάνοντας μια βόλτα γύρω από το κτίσμα .Αυτό δίνει μια έκφραση πλαστικής ευαισθησίας του ελληνικού τοπίου. Διαθέτει επίσης και βοηθητικούς χώρους όπως αποθήκη παράσπιτο, στάβλος- μαντρί, πατητήρι, φουρνόσπιτο, πηγάδι.
Εξωτερικά και εσωτερικά Ο Ροδάκης στόλισε το σπίτι με γλυπτά , χαρακτά και ανάγλυφα κοσμήματα .Χαρακτηριστικά είναι τα τέσσερα αγαλματάκια του περιστεριού του φιδιού του ρολογιού και του γουρουνιού τοποθετημένα εξωτερικά ,σε χαρακτηριστικά όρια του σπιτιού και συμβολίζουν το κακό, τον χρόνο, την τύχη και την ειρήνη αντίστοιχα.
Άλλα διακοσμητικά στοιχεία που φανερώνουν την πλαστική διάθεση του Ροδάκη είναι οι σταυρωτές πέτρες που προεξέχουν από τις γωνίες ,τα πουρένια πλαίσια των ανοιγμάτων, που είναι στολισμένα με ανάγλυφα κλωνάρια, πλήθος άλλες μικρολεπτομέρειες. Πολύ επιτυχημένη είναι η επεξεργασία της όψης, στην οποία ενσωμάτωσε -με μοναδικό τρόπο - επίκρανα που είναι στοιχεία κλασικίζοντα, χωρίς το τελικό αποτέλεσμα να αποτελεί δουλική μίμηση ξένων στοιχείων, αλλά δημιουργική ενσωμάτωσή τους στη λαϊκή αρχιτεκτονική.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ

Με τα πέρασμα των χρόνων ο πληθυσμός της Αίγινας συγκεντρώθηκε στα βόρεια και δυτικά του νησιού, διότι οι περιοχές αυτές ήταν ποιο κατάλληλες για κατοίκηση. Στα βουνά ειδικά της Αίγινας έχουμε τη δημιουργία πολλών οικισμών, διότι ήταν πρόσφορο το μέρος για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας ,αλλά και επειδή μεγάλες εκτάσεις της κεντρικής και νότιας Αίγινας, ανήκαν στην κυριότητα της Μονής της Χρυσολεόντισσα, στις οποίες εργάτες καλλιεργούσαν και διατηρούσαν ζώα, για λογαριασμό της μονής.
Οι ορεινοί οικισμοί που σήμερα κατοικούνται και συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών στα ορεινά τμήματα της Αίγινας είναι : το Ανιτσαίο, οι Βλάχηδες, η Παχιοράχη, ο Κύλινδρας, οι Λαζάρηδες,και το Σφεντούρι .Μικρότεροι οικισμοί είναι οι : Αποσπόρηδες,οι Γιαννάκηδες,οι Κανάκηδες,οι Καπότηδες, οι Μαργαρώνηδες, οι Μπενάκηδες,το Φρεάτσι και η Ψαχνή.
Ανιτσαίο : Σε υψόμετρο 230 μ. και απόσταση 45 λεπτών από το Λιμάνι της Αίγινας βρίσκεται το χωριό Ανιτσαίο. Οι σημερινοί κάτοικοι έιναι περίπου 25 άτομα που ασχολούνται με τη γεωργία την κτηνοτροφία και οικοδομικές εργασίες. Μέσα στο χωριό υπάρχει μια μικρή πλατεία με δύο ταβέρνες που συγκεντρώνουν επισκέπτες από όλη την Αίγινα. .Στο χωριό υπάρχει η μεγάλη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και γειτνιάζει με την αρχαιολογική περιοχή του Ελλανίου Διός στο Όρος αλλά και το κέντρο περίθαλψης Άγριων Ζώων και Πουλιών.
Βλάχηδες: Οικογενειακός οικισμός κτηνοτρόφων ΝΑ στο Όρος. Σήμερα έχει 15 κατοίκους.
Παχιοράχη ή Παχειά Ράχη : Η Παχειά Ράχη είναι από τους παλιότερους οικισμούς της Αίγινας. Δημιουργήθηκε πριν από τη επανάσταση του 1821.Στην Επανάσταση του 1821 έδωσε πολλούς αγωνιστές . Σήμερα ο επισκέπτης θα εντυπωσιαστεί από την αναπαλαίωση πολλών παλαιών πέτρινων σπιτιών που ανήκουν σε Έλληνες και ξένους. Στην είσοδο του χωριού θα συναντήσουμε το παλιό σχολείο στο οποίο σήμερα στεγάζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος της περιοχής. Στον κεντρικό δρόμο του χωριού δεσπόζει ο ναός του Αγίου Διονυσίου ο οποίος θεμελιώθηκε το 1813 και τελείωσε το 1864.Αντικατέστησε παλιό μικρό ναό των Ταξιαρχών (1809 ο οποίος δε επαρκούσε για τον συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό του χωριού. Στο μικρό αυτό ναό των Ταξιαρχών τον οποίο συναντάμε στα δεξιά του δρόμου υψώθηκε η σημαία της Επανάστασης του 1821. Το χωριό πανηγυρίζει στις 17 Δεκεμβρίου του Αγίου Διονυσίου και των Αγίων Ιλουλίου και Ιουλιανού (19 Μαίου ) .Στο χωριό δεν υπάρχει κανένα κατάστημα και στο εσωτερικό του οικισμού δεν επιτρέπεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων. Γειτνιάζει με το ναό του Ελλανίου Διός, το Όρος και το Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων και Πουλιών. Εκεί γεννήθηκε ο Αιγινήτης γλύπτης Ιωάννης Καρακατσάνης Με την απογραφή του 2001 οι κάτοικοι του χωριού είναι 28.
Κύλινδρας ή Τσουλιντρας : Οικισμός ΒΑ του Ανιτσαίου. Παλαιότερα θα ήταν ίσως ο μεγαλύτερος της περιοχής. Εντύπωση προκαλούν τα καινούργια σπίτια που χτίζονται και όσα παλιά αναπαλαιώνονται. Τα παλιά σπίτια μικρά ή μεγάλα –δίπατα φανερώνουν την καλή οικονομική κατάσταση των κατοίκων παλιά.
Λαζάρηδες : Ο οικισμός Λαζάρηδες έχει το μεγαλύτερο υψόμετρο από όλους τους οικισμούς της Αίγινας (320 μ. )Βρίσκεται Βόρια του οικισμού Ανιτσάιου. Ο οικισμός αυτός είχε κατοικηθεί από τα Μυκηναϊκά χρόνια Ανακαλύφθηκαν το 1979 από τον Αλκιβιάδη Λαζάρου πίσω από την εκκλησία της Αγ. Παρασκευής (εορτάζει 26 Ιουλίου) Μυκηναϊκοί τάφοι .Σήμερα ο χώρος έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός. Έχει περίπου 12 σπίτια και λιγοστούς κατοίκους .
Σφεντούρι : Το Σφεντούρι είναι ο μεγαλύτερος οικισμός στα βουνά της Αίγινας .Βρίσκεται στο νότιο άκρο του νησιού και σε υψόμετρο 240 μ. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν τσοπάνοι .Το Σφεντούρι διαθέτει την ποιο εντυπωσιακή θέα από όλους τους οικισμούς που βρίσκονται στα βουνά της Αίγινας. Τα περισσότερα σπίτια είναι πέτρινα με κεραμοσκεπές .Γύρω από το Σφεντούρι και διάσπαρτα στις γύρω πλαγιές, υπάρχουν πολλά ξωκλήσια : Άγιος Πέτρος, Αγ. Θεοδώρα (στην είσοδο του χωριού) ,Αγ. Κωνσταντίνος (μέσα στο χωριό) ,ο Αγ. Νικόλαος,οι Αγ. Ανάργυροι, Ο Αγ. Ιωάννης ο Νηστευτής (στο Κοιμητήριο του χωριού),ο Αγ. Αντώνιος, ο Αγ. Γεώργιος .Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 61 κάτοικοι .

ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ

Αποσπόρηδες: Νότια του Ανιτσάιου Υπήρξε γεωργικός και κτηνοτροφικός οικισμός .Σήμερα δεν κατοικείται.

οι Γιαννάκηδες : Βρίσκεται κοντά στους Αποσπόρηδες και το Ανιτσάιο. Ήταν οικισμός κτηνοτρόφων , σήμερα έχει εγκαταλειφθεί.

οι Κανάκηδες : Ανατολικά του χωριού Ανιτσαίου. Δεν κατοικείται και τα παλιά σπίτια είναι εγκαταλελειμμένα και μισογκρεμισμένα

οι Καπότηδες : Απέχουν ελάχιστα από την Παχειά Ράχη. Μέχρι το 2960 υπήρχαν εκεί πέντε σπίτια. Στην απογραφή του 2001 καταγράφτηκαν 3 κάτοικοι.

οι Μαργαρώνηδες : Βρίσκεται ανατολικά του Ανιτσαίου. Σήμερα δεν κατοικείται. Υπήρξε κτηνοτροφικός οικισμός

οι Μπενάκηδες : Βρίσκονται ΒΑ του μοναστηρίου της Παναγίας της Χρυσολεοντισσας .Στα 1960 έχει πέντε σπίτια . Οι κάτοικοι ήταν τσοπάνοι Σήμερα δεν κατοικείται.

το Φρεάτσι :Βρίσκεται περίπου 9 χιλ. από την πόλη της Αίγινας. Παλιά υπήρχαν τρία ή τέσσερα σπίτια. Σήμερα υπάρχουν δυο. Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε πριν από 25 χρόνια. Ήταν οικισμός κτηνοτρόφων και γεωργών.

και η Ψαχνή : Υπάρχει η Επάνω και κάτω Ψαχνή . Η Κάτω έχει εγκαταλειφθεί. Ο οικισμός βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου που οδηγεί από την περιοχή Κοντός (Αγ. Νεκτάριος ) στο μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσολεοντισσας. Στην Ψαχνή υπάρχουν 6-7 σπίτια και ένας μόνο κάτοικος που είναι βοσκός.

ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Από τα μέσα του 20ου αιώνα έως σήμερα έχει αναπτυχθεί ενδιαφέρουσα νεότερη ελληνική αρχιτεκτονική, με σαφή τα στοιχεία του μοντέρνου κινήματος και της νεωτερικότητας ,ιδιαίτερα έξω από την πόλη της Αίγινας που ίσχυαν διαφορετικές κανονιστικές ρυθμίσεις για τη δόμηση και έδινα τη δυνατότητα στους Αρχιτέκτονες να αναπτύξουν δημιουργικές πρωτοβουλίες.
Στη δεκαετία του 1930 το σπίτι του Καζατζάκη από τον Α.Δούρα. Προσπαθεί να συσχετίσει δημιουργικά ορισμένα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με της αρχές του μοντέρνου κινήματος.
Στη δεκαετία του 1960 ο Άρης Κωνσταντινίδης μελέτησε το σπίτι του ζωγράφου Μόραλη στα Πλακάκια .
1970 ο Κ. Δεκαβάλλας σπίτι στο Μαραθώνα
Ο Κ. Κρόκος σπίτι στο Σφεντούρι
Ο Β. Γρηγοριάδης σε πολλές περιοχές της Αίγινας
Ο Δημήτρης και η Σουζάνα Αντωνακάκη
Το 1990 ο Γεώργιος Μακρής στην Κυψέλη’
Στη Λέυκη ο Δημήτρης Φατούρος
Στην Παχειά Ράχη ο Γ. Κουλικούρδης ,ο Κ.Δασκαλάκης και ο L.Acton
Νεοκλασσικά Αίγινας
Παραδοσιακά Χωριά - Παχειά Ράχη
Λαϊκή Αρχιτεκτονική
Μητροπολιτικός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου
Μητροπολιτικός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου
Αλληλοδιδακτικό Σχολείο
Ευνάρδειο
Καποδιστριακό Κυβερνείο
Ο πύργος του Μάρκελλου
Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο

7 σχόλια:

  1. Καλησπέρα και συγχαρητήρια για την πολύ ενδιαφέρουσα δημοσίευση, θα μπορούσατε να με ενημερώσετε για τις πηγές των πληροφοριών; Συγκεκριμένα ανδιαφέρομαι για την Παχαιά Ράχη και την αναφορά σας, ότι εκεί γεννήθηκε ο Ιωάννης Καρακατσάνης.
    Ευχαριστώ πολύ :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ο μεγαλύτερος γιός του γλύπτη Ι. Καρακατσάνη, Αντώνιος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1887. Αν και είχε ταλέντο στην γλυπτική και τη ζωγραφική, με παρότρυνση του πατέρα του ακολούθησε τις Νομικές Σπουδές. Το 1910 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ της Νομικής Σχολής και το 1912 διορίστηκε στο Γενικό Λογιστήριο του κράτους ως γραφεύς Β΄, ενώ κατόπιν ανεβαίνοντας την ιεραρχία έγινε Γενικός Διευθυντής. Από το 1912 – 1915 συνεργάστηκε με το μετακληθέντα Ιταλό οικονομολόγο Ζαπελόνι για την οργάνωση του Γενικού Λογιστηρίου. Συμμετείχε στο συνέδριο ειρήνης στο Παρίσι συνοδεύοντας τον Ελ. Βενιζέλο και στην οικονομική διάσκεψη της Γενεύης, μαζί με τον Δ. Γούναρη. Πραγματοποίησε την μετεκπαίδευσή του στην Ελβετία, όπου μελέτησε το σύστημα των σιδηροδρόμων και στην Ιταλία όπου μελέτησε το σύστημα του Ιταλικού Λογιστηρίου. Μιλούσε Αγγλικά, Γαλλικά και Ιταλικά.
      Υπήρξε πρόεδρος του ΟΔΕΠ, του Ταμείου Εργασίας και Συντάξεως Ηθοποιών, Αντιπρόεδρος της Αναργυρείου Σχολής Σπετσών, Διευθύνων Σύμβουλος της Σιβιτανιδείου Σχολής, Πρόεδρος της Επιτροπής Γραμματοσήμων, Σύμβουλος του ΕΟΤ, και του Ωδείου Αθηνών και πολλών οικονομικών συμβουλίων. Τελείωσε τη σταδιοδρομία του στο Δημόσιο ως αντιπρόεδρος του ΑΣΔΥ [Ανώτατο Συμβούλιο Δημοσίων Υπηρεσιών].
      Για την πολυσχιδή δράση του και προσφορά τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρος, το Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου, τον Ταξιάρχη του Γεωργίου Α΄, τον Ταξιάρχη του Φοίνικος, καθώς και με δύο πολεμικά παράσημα.
      Από το γάμο του με την Όλγα Βατιάδου απέκτησε τέσσερα κορίτσια. Δεν ξέχασε όμως ούτε στιγμή την Αίγινα, στην οποία προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες, οι οποίες δυστυχώς σήμερα δεν είναι γνωστές. Υπήρξε πρόεδρος της Τοπικής Επιτροπής Τουρισμού της Αίγινας. Μερίμνησε για την κατασκευή του δρόμου Αίγινας – Σουβάλας, φρόντισε για δενδροφυτεύσεις και δημιουργία πάρκιν.

      Διαγραφή
  2. *ενδιαφέρομαι

    *Παχειά Ράχη

    συγνώμη για τα λάθη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ιωάννης και Αντώνιος Καρακατσάνης, δύο γλύπτες από την Παχεία Ράχη της Αίγινας

      Αφρομή για να ξαναθυμηθούμε τους δύο καλλιτέχνες από την Παχεία Ράχη της Αίγινας είναι η παραπάνω φωτογραφία που μας έστειλε η φίλη της "Οδου Αιγίνης" κ. Τζένη Παπανικολάου. Ο πατέρας της κ. Καρακατσάνη φωτογραφίζεται μπροστά στον τότε φάρο του λιμανιού της Αίγινας το μακρινό 1930. Στη φωτογραφία ο πατέρας της Α. Καρακατσάνης.

      (Απόσπασμα από το βιβλίο του Γ.Μπήτρου:
      "Παχεία Ράχη, ο οικισμός η ιστορία ο τόπος, οι άνθρωποι, οι άγιοι")
      Η πνευματικότητα των ανθρώπων της Παχείας Ράχης κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα αλλά και των πρώτων δεκαετιών του 20ου, δεν οφείλεται μόνο στην εργασία των αξιόλογων δασκάλων της, αλλά και στην φιλομάθεια των κατοίκων της. Η Παχεία Ράχη δεν έδωσε στο διάβα των αιώνων μόνο αγίους και αγωνιστές, αλλά και καλλιτέχνες άξιους τεχνίτες και λαμπρούς επιστήμονες. Ξεχωρίζουμε την οικογένεια Καρακατσάνη που με το έργο της λάμπρυνε το μικρό χωριό της Αίγινας.
      Από την Παχειά Ράχη προέρχεται και ο Αιγινήτης γλύπτης Ιωάννης Καρακατσάνης ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό το 1857, μαθητής και βοηθός του περίφημου γλύπτη Λεωνίδα Δρόση, όπου σε συνεργασία μαζί του φιλοτέχνησαν τα αγάλματα της Ακαδημίας Αθηνών. Ο Ιωάννης Καρακατσάνης φιλοτέχνησε πολλές μορφές της επανάστασης του 1821, όπως το Ρήγα Φεραίο, τον Μπότσαρη, το Μιαούλη, τον Τομπάζη, τον Καραϊσκάκη για τις οποίες βραβεύτηκε στην Ολυμπιακή Έκθεση του 1898. Τα πιο γνωστά έργα του Ιωάννη Καρακατσάνη είναι η μαρμάρινη βάση του αγάλματος του Κολοκοτρώνη στην Αθήνα και ο ανδριάντας του Αθανάσιου Διάκου στη Λαμία. Πολλά γλυπτά του σώζονται στο Α΄ νεκροταφείο Αθηνών και στο νεκροταφείο της Αίγινας. Επίσης σε αυτόν ανήκει η προτομή του Ι. Καποδίστρια στον κήπο δίπλα στην εκκλησία της Παναγίτσας. Το έργο του , όπως αναφέρει η κ. Μ. Γαλάνη – Κρητικού χαρακτηρίζεται από συμμετρία, αρμονία, άνεση στην επεξεργασία του υλικού και πειστικότητα στην ακριβή αναπαράσταση. Το σπίτι του στην Αθήνα έχει κριθεί διατηρητέο και κοσμείται από πολλά έργα του, ανάμεσα στα οποία και οι «Τρεις χάριτες» σε στιλ Καρυάτιδων.
      Ο Ι. Καρακατσάνης παντρεύτηκε τη Ξανθή Τσολάκου, επίσης από την Παχεία Ράχη Ο ίδιος πέθανε σε ηλικία μόλις 50 ετών, το 1907 στην Αθήνα. Ο μικρότερος γιός του, Μιχαήλ Καρακατσάνης γεννήθηκε το1890 στην Αθήνα. Φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και πέθανε πολύ νωρίς, το 1918, μόλις είκοσι οκτώ ετών. Δεν πρόλαβε να αφήσει μεγάλο έργο. Στην Αίγινα φιλοτέχνησε το Μνημείο των Πεσόντων που βρίσκεται στο λιμάνι.

      Διαγραφή
  3. Χρήστος Πέτρου
    28 Δεκεμβρίου 2015
    Καλημέρα σ' όλες και όλους !!!
    Οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε την Ιστορία του Πύργου του ΜΑΡΚΕΛΛΟΥ στην Αίγινα :
    Ο Πύργος του Μαρκέλλου
    Διάφορες απόψεις υπάρχουν για το πότε κτίστηκε ο Πύργος .Θεωρώ πώς η παρακάτω είναι η πλέον αξιόπιστη .Ήταν Ενετικός πύργος - παρατηρητήριο που χτίστηκε στο τέλος του 17ου αιώνα και ανακαινίστηκε σύμφωνα με την παράδοση, το 1802 από τον Αιγινήτη πρόκριτο Σπύρο Μάρκελλο, Φιλικό, αγωνιστή του ’21 και βουλευτή της Αίγινας. Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική μορφή του κτιρίου συμπεραίνουμε ότι αποτελούσε ίσως τμήμα οχυρωματικού έργου, με σκοπό την προστασία του λιμανιού. Ο Πύργος χρησιμοποιείται το 1826 ως έδρα της προσωρινής κυβέρνησης για τέσσερα χρόνια. Κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821 έχουμε μαρτυρίες ότι χρησιμοποιήθηκε για την στέγαση γνωστών αγωνιστών και πολιτικών όπως οι: I. Κωλέπης, Ν. Μέξης, Κ. Φαβιέρος, και άλλους. Το έτος 1826 στεγάστηκε εκεί η Διοικητική Επιτροπή και το 1827 απετέλεσε έδρα της Αντικυβερνητικής Επιτροπής μέχρι την άφιξη του I. Καποδίστρια το 1828 .
    Στη συνέχεια και κατά την διάρκεια των ετών από τον Ιανουάριο του 1828 έως και το τέλος του 1829, όταν δηλαδή η Αίγινα ήταν η πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους, ο Πύργος χρησιμοποιήθηκε για την φιλοξενία υπουργών της κυβέρνησης. Ο Πύργος Μαρκέλλου σήμερα ανήκει στον Δήμο Αίγινας και στεγάζει το Καποδιστριακό Πνευματικό Κέντρο του Δήμου και το Κέντρο Κοινωνικού προβληματισμού «Σπύρος Αλεξίου». Επίσης, χρησιμοποιείται για τη φιλοξενία εκθέσεων ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις της δραστήριας και πολυπληθούς καλλιτεχνικής κοινότητας του νησιού.
    Η φωτογραφία θεωρώ ότι είναι το 1928 του Walter Hege και αυτό γιατί τότε είχε επισκεφτεί την Αίγινα χωρίς όμως με βεβαιότητα !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή